Cmentarz rzymskokatolicki, ul. Rydygiera 21

   1.        Dane podstawowe

              1.1.        Nazwy cmentarza (dawne i obecne)

Oficjalna nazwa: cmentarz parafialny pw Matki Bożej Królowej Polski. Mieszkańcy mówią o nim cmentarz na Rubinkowie.

              1.2.        Rodzaj

Cmentarz wyznaniowy, rzymskokatolicki.

              1.3.        Status

Cmentarz dawny, istniejacy, nieczynny.

              1.4.        Lokalizacja

Cmentarz położony na Rubinkowie I, przy ul. Rydygiera 21, tuż za kościołem parafialnym pw. Matki Bożej Królowej Polski. Od strony północnej sąsiaduje z kościołem, od wschodu z domem pomocy społecznej, a od południa i zachodu z budynkami mieszkalnymi o charakterze wielorodzinnym.

Obszar wydzielony katastralnie - obręb 51, działki ewidencyjne o nr 25 i 26 o łącznej powierzchni 0,33 ha.

              1.5.        Podmiot zarządzający

Własność parafii rzymskokatolickiej pw Matki Bożej Królowej Polski w Toruniu, ul. Rydygiera 21, tel. (56) 645-58-61, http://www.polski-krolowa.pl/.

Obszar sklasyfikowany jako teren rekreacyjno-wypoczynkowy (Bz).

Księga wieczysta nr TO1T/00016675/7.

              1.6.        Wpis do rejestru zabytków

Obiekt wpisany do rejestru zabytków, nr rej.: A/554 z 5 sierpnia 1991 r.

              1.7.        Ustalenia dotyczące cmentarza w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

Obszar cmentarza nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego.

   2.        Rys historyczny

Cmentarz założony najprawdopodobniej jeszcze w I poł. XIX w. Niestety nie udało dotrzeć się do materiałów archiwalnych wystawionych w 1847 r., a zatem przyjmujemy, że już wtedy cmentarz istniał. Po raz pierwszy pojawia się na mapie z 1860 r. Od samego początku przeznaczony dla mieszkańców wyznania katolickiego. Ostatnie pochówki przypadają na II połowę lat 60. XX w. Wtedy to cmentarz został zamknięty bez decyzji administracyjnej. Wyjątek uczyniono w 1995 r. kiedy to pochowano pierwszego proboszcza ks. prałata Bronisława Porzycha. Pierwsi mieszkańcy osiedla Rubinkowo (II poł. lat 70. XX w.) wspominają, że wówczas cmentarzem nikt się nie opiekował. Był zarośnięty. Dopiero powstanie w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła odmieniło jego los aczkolwiek w Karcie Cmentarza czytamy, iż składowane na jego terenie materiały budowlane niszczyły mogiły. W pierwszych latach XXI w. parafia MBKP wyłożyła kostką alejkę na cmentarzu, zamontowała nowy krzyż oraz podjęła prace pielęgnacyjne nad zielenią skutkiem czego pozbyto się chwastów i posadzono trawę.

   3.        Ocena wartości cmentarza

              3.1.        Wartości architektoniczne

Cmentarz położony na terenie płaskim. Posiada kształt prostokąta. Jest wpisany w teren należący do parafii i ogrodzony płotem. Idąca jego środkiem, wyłożona kostką aleja dzieli cmentarz na dwie kwatery i prowadzi do krzyża górującego nad założeniem. Tuż przy rozpoczynającej się alei stoi kapliczka postawiona najprawdopodobniej w II poł. lat 40. lub na początku lat 50. XX w. Nagrobki ułożone prostopadle do alejki i i zwrócone do niej tablicami.

Doliczono się 120 nagrobków, w tym co najmniej 5 mogił ziemnych. Wśród nich dominują ubogie w formie i zdobieniu mogiły obmurowane z dostawionymi tablicami inskrypcyjnymi bądź postumentami. Gdzieniegdzie mogiły posiadają żelazne bądź drewniane krzyże. Jedyną rzeźbą jest pozbawiony wartości artystycznej Anioł Żałoby opłakujący zmarłą Halinkę Kranichównę (1936-1949) spoczywajacą tuż obok ojca Franciszka Kranicha w jednym z dwóch na całym cmentarzu ogrodzonych pól grobowych.

              3.2.        Wartości historyczne

Najstarszy nagrobek upamiętnia Weronikę Nawczyńską z domu Gumowską (1862-1915). Stosunkowo dużo nagrobków z lat 40. XX w.

Zasłużeni pochowani:

• Ks. prałat Bronisław Porzych (1938-1995) - pierwszy proboszcz parafii MBKP.

Inskrypcje (zachowana pisownia oryginalna):

Gdzie był | uśmiech - | dziś mogiła

(nagrobek Halinki Kranichówny)

              3.3.        Wartości przyrodnicze

Ogólny stan zachowania: dobry.

Cmentarz założony na terenie płaskim w sąsiedztwie kościoła, zieleń wysoka występuje jedynie w południowo-wschodniej części cmentarza.

Brak pomników przyrody oraz rzadkich i okazowych gatunków roślin.

Zagrożenia:

-

              3.4.        Wartości kulturowe

Cmentarz jest najstarszym zabytkiem świadczącym o istnieniu niegdyś wsi Rubinkowo przyłączonej do Torunia w 1950 r. Relikt przeszłości tym cenniejszy, iż jakiekolwiek inne zabudowania wiejskie nie zachowały się, a na ich miejscu zbudowano osiedle z wielkiej płyty. Co ciekawe choć smutne, część mieszkańców nadal nie jest świadoma istnienia tego miejsca pochówku. Mimo to, zdecydowana większość nagrobków prezentuje się należycie i jest otoczona opieką, co świadczy o pamięci rodzin i pobliskiej parafii.  

   4.        Wytyczne dotyczące prac remontowych, konserwatorskich i ochronnych

              4.1.        Nagrobki

• Okopanie kilku mogił obmurowanych porośniętych przez trawę.
• Sklejenie nagrobka Marii Deskiewicz z domu Kmieć (postawienie lastrykowego krzyża na postumencie) i usunięcie zbędnej roślinności.

              4.2.        Budynki cmentarne

-         

              4.3.        Bramy i ogrodzenia

-

              4.4.        Alejki

-         

              4.5.        Zieleń

• Prowadzenie bieżących prac pielęgnacyjnych.

              4.6.        Pozostałe elementy

• Zainstalowanie pojemnika na śmieci dotchczas rzucanych w południowo-zachodni kąt cmentarza.

   5.        Wytyczne dotyczące przeprowadzenia prac inwentaryzacyjnych i informacyjnych

• Opracowanie, wykonanie i umieszczenie przed wejściem na cmentarz tablicy informacyjnej zawierającej m.in. plan cmentarza, rys historyczny, informację o wpisaniu go do rejestru zabytków, dane kontaktowe do zarządcy cmentarza.
• Stworzenie strony internetowej poświęconej cmentarzowi wraz z wyszukiwarką zmarłych.

   6.        Dokumentacja fotograficzna cmentarza

   7.        Bibliografia

              7.1.        Źródła niepublikowane

1. Karta Cmentarza, oprac. E. Jaszewska, M. Bartoś, 1988

2. Karta Cmentarza, oprac. H. Grecki, 1995.

              7.2.        Źródła drukowane

1. Księga wieczysta nr TO1T/00016675/7 dostępna w Centralnej Bazie Danych Ksiąg Wieczystych,http://ekw.ms.gov.pl/pdcbdkw/pdcbdkw.html [dostęp: 25.11.2013].

              7.3.        Mapy i plany

1. J. Böhmer, Karte der Stadt Thorn nebst Umgegend, 1: 12500, 1884.

2. Plany z Kart Cmentarzy.

              7.4.        Opracowania

-

              7.5.        Artykuły prasowe

-

              7.6.        Inne

1. Informacje o historii parafii MBKP, http://www.polski-krolowa.pl/index.php/historia-kocioa [dostęp: 10.12.2013].